Рекордна космичка експлозија која го осветли небото со најголема моќ што некогаш сме ја виделе, била предизвикана од структуриран млаз кој содржи огромни количества ѕвездени јадра кои експлодирале и тргнале директно кон Земјата, утврдија научниците.
Експлозијата на гама-зраци GRB 221009A, откриена минатиот октомври, беше толку светла што нашите инструменти не можеа да ја измерат. Но, кога се појавија првите навестувања за тоа, научниците побрзаа да насочат телескопи во нејзиниот правец и благодарение на големата количина на собрани податоци, меѓународен тим на научници конечно откри како супернова генерирала таква моќна експлозија.
GRB 221009A, наречен Брод (најсветлиот од сите), беше резултат на смртта на релативно блиската масивна ѕвезда, оддалечена 2,4 милијарди светлосни години од нас, која се распадна во црна дупка откако ја исфрли нејзината надворешна обвивка. Експлозијата на гама-зраци произведена од овој колапс содржи тесен, структуриран млаз опкружен со поширок проток на гас. Добиените резултати се важни за нашето разбирање за формирањето на црните дупки и како се случуваат најсветлите експлозии во универзумот.
Експлозиите на гама зраците се најмоќните експлозии видени во вселената и се случуваат на различни начини. Долготрајните изливи на гама-зраци како што е GRB 221009A се предизвикани од смртта на масивни, брзо ротирачки ѕвезди. Кога ќе стигнат до крајот на својот живот, јадрата на овие ѕвезди, кои повеќе не се поддржани од надворешниот притисок на фузија, колабираат под влијание на гравитацијата, формирајќи супергуст објект како црна дупка. Во исто време, надворешниот материјал на ѕвездата се исфрла нанадвор како резултат на огромна експлозија - супернова.
Не беше веднаш јасно што гледаме во случајот со GRB 221009A, иако неговото долго траење покажуваше дека се работи за супернова. Но, огромната моќ на експлозијата - до 18 тераелектрон волти, рекорд што воодушевува - беше навистина збунувачки, а мистеријата само се продлабочуваше додека научниците продолжија да копаат.
Научниците веќе заклучиле дека млазот на GRB 221009A бил насочен кон Земјата, но последен сјај на експлозијата бил сè уште светол дури и неколку месеци подоцна. Ова не е типично за тесен млаз, што сугерира дека нешто друго се случува. Анализата на тимот сугерира дека нешто друго е големо количество исфрлен надворешен ѕвезден материјал кој бил фатен од млазот додека се пробивал низ него.
Овие наоди може да помогнат да се објаснат претходните екстремно светли изливи на гама-зраци, на кои исто така им недостасуваше типичен млазен потпис.
Прочитајте исто така: